Resmi ismi Tullimonstrum gregarium olan ve Tully Canavarı olarak bilinen 300 milyon yıl evvel yaşamış tarih öncesi tuhaf su yaratığı birinci 1958 yılında Illinois’te bir amatör fosil koleksiyoncu tarafından keşfedildiğinden bu yana, bilim adamlarını şaşkına çeviren bir cins olmuştur.
Araştırmalar, çeşitli hallerde bu canlının bir omurgalı olduğu, bir omurgasız olduğu sonucuna vardı ve bu git-gelli durum yıllarca sürdü.
Araştırma sırasında Tokyo Üniversitesi’nde, şimdiyse Japonya’daki Ulusal Tabiat ve Bilim Müzesi’nde misyonlu olan paleontolog Tomoyuki Mikami, “Bu canlının omurgalı ya da omurgasız olmasının gizeminin çözüldüğüne inanıyoruz” dedi.
Hiçbir familyaya mensup değil
“Pek çok delile baktığınızda, Tully Canavarı’nın omurgalı olduğu hipotezi savunulamaz” diyen Tomoyuki Mikami, “Buradaki en hayati nokta, Tully Canavarı’nın baş bölgesinde bedeninden ileri uzanan bir çıkıntıya sahip olması. Rastgele bir omurgalı soyunda bu niteliğin varlığı daha evvel gözlemlenmemişti; münasebetiyle, bu durum, omurgasızlarla bir yakınlığı olabileceğini düşündürüyor” bilgisini paylaştı.
ABD’li fosil avcısı Francis Tully’nin 1955’te Illinois eyaletinde bulunan Mazon Deresi fosil yatağında birinci örneğine rastlamasından bu yana pek çok fosilleşmiş Tully Canavarı örneği bulundu; buluntular, nitekim de çok garip bir deniz canavarı portresi çizdi. Uzunluğu 15 santimetreye ulaşan canlı, kuyruğunda mürekkep balığınınkileri andıran yüzgeçler bulunan bir gövdeye, alnında bir çubuğu andıran uzantılardan fırlayıveren gözlere, üzerinde fotoğraftaki üzere görünen dişli bir ağız ya da pençe bulunan uzun ve ince bir hortuma sahipti.
Bu şeyin tartışmasız tuhaflığı, en temel seviyede dahi sınıflandırmayı akıl almaz seviyede güçleştirdi. Hiçbir fosilde kemikli bir yapıya rastlanmasa da bu olgu tek başına teşhis edici olamaz. Kimi omurgalı balıklarda bulunan ve kıkırdaktan oluşan iskeletler, kemikle birebir biçimde korunmaz.
Tully Canavarı’nın birtakım özellikleri, lamprey’ler (taşemenler) üzere çenesiz kıkırdaklı deniz omurgalılarında bulunan yapılarla dengeli üzere görüldü. Öbür bilim insanları ise bu özelliklerin kesin biçimde ‘omurgalı-benzeri’ diye yorumlanamayacağını ileri sürdü. Bahsi geçen, yıllardır bir alevlenip bir sönen bir tartışma.
Modern teknoloji kimi sırları açığa çıkardı
Meseleyi kesin ve tartışmasız bir formda çözmeyi amaçlayan Mikami ve meslektaşları, geniş kapsamlı bir araştırma yaptı. Mazon Deresi fosil yatağından inanılmaz derecede detaya sahip 150’den fazla Tully Canavarı örneği ve başka canlılara ilişkin 70’den fazla fosil topladılar ve bunları yüksek çözünürlüklü 3 boyutlu lazer tarama ve x-ışını mikro bilgisayarlı tomografi süreçlerinden geçirdiler. Omurgalı özelliklerini andırdığı ileri sürülen yapılar üzerinde dikkatli bir inceleme yaptılar. Üç loblu bir beyin, kıkırdak ve yüzgeç uzantıları, ‘miyomerler’ ya da ‘iskelet kas dokusu blokları’ diye yorumlanan özelliklerdi.
Araştırmacıların ortaya çıkardığı özelliklerin hiçbiri omurgalılarda bulunan özelliklerle karşılaştırılamazdı. ‘Miyom’ diye yorumlanan şey, omurgalılarda bulunan yapılardan bariz biçimde farklıydı ve omurgalı-benzeri beyin, solungaç keseleri, kıkırdaklar ve yüzgeç uzantıları tam manasıyla mevcut değildi. Bunlara ek olarak, hortumda bulunan ‘dişler’, daha evvelki kıyaslamaların tersine, lampreylerin sahip olduğundan ziyadesiyle farklıydı.
Bir sonraki zahmet: Pekala, ne cins bir omurgasız?
Günümüzde Tully Canavarı dünyada hayatını sürdüren hiçbir yaratığa benzemediğinden, bilim insanlarının onun nereye uygun olduğunu anlamakta zahmet çekmeleri şaşırtan değil. Onun bir omurgasız olduğunu keşfetmesinin akabinde, grup için bir sonraki zahmet ne cins bir omurgasız olduğunu bulmak: ‘Lancelet’** üzere omurgalı gibisi bir omurgasız mı? Veya solucan ve salyangozlara daha yakın bir çeşit mü?
İki şey ziyadesiyle açık: Tully Canavarı tüm sırlarını açık etmenin yakınından bile geçmedi. Gezegenimiz de o denli: Sanki Tully Canavarı üzere öbür kaç tuhaf canlı daha vakit değirmeninde öğütüldü?
Mikami, “Hiçbir vakit fosil halinde korunmayan pek çok enteresan hayvan mevcuttu” dedi ve ekledi: “Bu manada, Mazon Deresi’nden elde edilen fosiller üzerinde yapılan araştırmalar kıymet taşıyor; zira burası, öbür bölgelerde elde edilemeyen paleontolojik deliller barındırıyor. Ömrün evrimsel tarihini anlamak doğrultusunda Mazon Deresi fosillerinden önemli ipuçlarına ulaşmak için çok daha fazla araştırma yapmak gerekiyor.”
Araştırma Palaeontology isimli bilimsel mecmuada yayınlandı.